Belastingen

Belastingen en wonen in Duitsland

Het gaat te ver om in het kader van deze website een allesomvattende belastinggids te schrijven (en bij te houden). Daarom hier de hoofdlijnen

Belastingregime

In principe bent u in Duitsland, vanaf de datum van uw verhuizing, belastingplichtig voor uw gehele wereldinkomen. Voor een aantal inkomensoorten bent u ook belastingplichtig in Nederland. Welk deel in Nederland en welk deel in Duitsland wordt belast, is geregeld in het belastingverdrag tussen Nederland en Duitsland. Door dit verdrag worden dezelfde inkomenscomponenten niet dubbel belast: de Duitse fiscus heft geen belasting over het inkomen dat al in Nederland is belast en vice versa. In tegenstelling tot wat wel eens gedacht wordt, is er geen vrije keuze tussen het ene of het andere stelsel.

Per 1 januari 2016 werd een nieuw belastingverdrag van kracht. Onderstaande beschrijving is gebaseerd op dit nieuwe verdrag.
De invoering van “kwalificerend buitenlands belastingplichtige” is al per 1 januari 2015 ingegaan.

Aftrekposten en heffingkortingen

Tussen 1 januari 2001 tot 1 januari 2015 kon u er voor kiezen om binnen het Nederlandse stelsel als binnenlands belastingplichtige behandeld te worden.
Met ingang van het fiscale jaar 2015 is deze keuzemogelijkheid komen te vervallen en wordt u alleen nog volgens die regels behandeld als meer dan 90% van uw wereldinkomen in Nederland wordt belast. De nieuwe term hiervoor is ”kwalificerend buitenlands belastingplichtige”.

Dit betekent dat u uw gehele wereldinkomen óók in Nederland dient te vermelden in uw aangifte. Dat klinkt ongunstig, maar het betekent ook dat u gebruik kunt maken van:

aftrek van bijvoorbeeld de lijfrentepremies en hypotheekrente
aftrek van buitengewone lasten (alimentatie, giften etc)
gebruikmaken van de heffingskortingen

Daarnaast krijgt u vermindering van belasting voor die delen van uw inkomen waar u in Duitsland belasting over betaalt. De vraag òf uw inkomen voor 90% of meer in Nederland wordt belast, is in enkele gevallen niet gemakkelijk te bepalen. Dat hangt af van (de uitleg van) het nieuwe belastingverdrag tussen Duitsland en Nederland. U blijft dus óók in Duitsland belastingplichtig, al zal dat voor de “90%-gevallen” meestal erop neerkomen dat er feitelijk geen belasting in Duitsland verschuldigd is.

Heeft u een bescheiden (loon)inkomen in Nederland en wilt u als ondernemer actief worden in Duitsland? De fiscus heeft dan een vervelende verrassing voor u in petto. Lees meer →

Soort inkomen bepaalt waar belasting geheven wordt

De volgende inkomensbronnen zijn aan Nederland toegewezen:

Loon uit Nederland en loonvervangende uitkeringen (WIA, Ziektewet, WW)
Inkomen uit onderneming voorzover verdiend in NL (en indien er een vaste inrichting en Nederland aanwezig is).
Inkomen uit een overheidspensioen
Inkomen uit onroerend goed dat in NL staat
AOW, lijfrenten, particuliere pensioenen voor zover zij tesamen meer zijn dan 15.000 Euro/jaar bedragen

Aan Duitsland zijn toegewezen:

Loon uit Duitsland
Inkomen uit onderneming voorzover verdiend in DE
Inkomen uit onroerend goed dat in Duitsland staat
AOW, lijfrenten, particuliere pensioenen, aanmerkelijk belang, voor zover zij tesamen minder zijn dan 15.000 Euro/jaar bedragen
Inkomen uit vermogen: rente, dividend, gerealiseerde koerswinsten

Ruwweg betekent dit voor:

Gezinnen met uitsluitend een actieve werkkring in NL

Er verandert niet veel: u betaalt belasting en sociale lasten in NL, u behoudt de normale aftrekposten en toeslagen. Heeft u echter veel (inkomen uit) vermogen, moet u even de tekst onder het kopje “90% of niet” lezen.

Gezin met actieve werkkring/onderneming in NL èn in DE

Hier is het mogelijk dat u onder de 90% norm komt en u daarom geen of beperkte mogelijkheid voor de aftrekposten heeft. Zie ook onder het kopje “90% of niet”.

Gepensioneerden

Telt u bij elkaar op: AOW, uitkering uit lijfrentes, pensioen uit bedrijfsleven, andere componenenten die mogelijk onder de regeling vallen (vraag uw belastingadviseur: stamrechten, bank-lijfrentes etc).
Is het meer dan 15.000: in Nederland belast. Als u voldoet aan het 90%-criterium (zie hieronder): met mogelijkheid om aftrekposten in aanmerking te nemen (hypotheekrente) en van heffingskortingen gebruik te maken.
Minder dan 15.000: in Duitsland belast, maar tegen een vriendelijk tarief.
Leest u ook even dit artikel.

De 90% regeling

Als de belastingheffing voor 90% of meer van het wereldinkomen van u (of eventueel samen met uw partner) aan Nederland is toegewezen , het betreft hier (vooral) inkomen uit huidige of vroegere dienstbetrekking, dan hebben u en uw partner recht op de heffingskortingen en op aftrek wegens: alimentatie, ziektekosten en bijzondere uitgaven, kosten scholing en weekendkosten gehandicapte kinderen.

Uw partner krijgt dus ook de algemene heffingskorting als hij/zij verder geen of nauwelijks inkomen heeft.

Toelichting: ook bij niet kwalificeren bestaat recht op vrijstelling box III.

90% of niet?

Om te bepalen of u “kwalificerend buitenlands belastingplichtige” bent, zet u
uw totale wereldinkomen (bruto bedragen en volgens Nederlandse maatstaven*), in een schema als dit:

*) Nederlandse maatstaven: met name de berekening van het (fictief) rendement op vermogen en de bepaling van de winst uit onderneming.

Inkomen uit	Belast in DE	Belast in NL	Totaal
Werk	20.000	60.000	80.000
Pensioen, AOW, lijfrente, etc.		30.000	30.000
Fictief rendement op vermogen 4% over 250.000	10.000		10.000

NB: vermogen is exclusief onroerend goed in Nederland

In dit geval is 90/120^e deel belast in NL dat is dus minder dan 90%. U bent dus een niet-kwalificerende belastingplichtige en komt u niet in aanmerking voor heffingskortingen en bijzondere aftrekposten als hypotheekrenteaftrek.

Deze rekensom kan individueel gemaakt worden.
Voldoet maar één partner aan deze norm, dan moet er nog naar het GEZINSinkomen gekeken worden. Als uw gezinsinkomen voor 90% in Nederland belast, wordt u ook als “gekwalificeerd” aangemerkt als één partner níet aan de 90%-norm voldoet. In dat geval bent u ook automatisch fiscale partners. In andere gevallen is fiscaal partnerschap niet mogelijk en kan niet met aftrekposten worden geschoven.

Betreft het geen fiscaal partnerschap, dan wordt de rekensom individueel gemaakt, en dan moeten gezamenlijke inkomsten, bijvoorbeeld rente op een en/of spaarrekening of een lijfrente op beider “lijfen” op de één of andere manier worden uitgesplitst naar rechthebbenden; en dat is niet per definitie 50%-50%, maar conform het eigendom of naar rato van de stortingen bij lijfrentes.
Ook moeten de aftrekposten (b.v. de hypotheekrente van een gezamenlijk huis) aan de partner worden toegerekend naar rato van het eigendom. Bij “in gemeenschap van goederen” is dat 50%-50%, maar dit kan in de huwelijkse voorwaarden of de koopakte (=Grundbuch) anders geregeld zijn.

Men kan zich voorstellen dat dit bij gevallen “die op het randje zijn”, dit tot discussie met de fiscus kan leiden. Een goeie fiscale planning en onderbouwing en natuurlijk bewijsstukken kunnen problemen voorkomen.

Kortom: als uw inkomen voornamelijk bestaat uit loon, AOW, een ruimer pensioen, eigen woning en een klein beetje rente, dan komt de keuze erop neer dat u belastig betaalt alsof u nog in Nederland zou wonen.

Verder is er nog een uitzondering voor gevallen dat het inkomen in Duitsland te laag is om hierover nog belasting te hoeven betalen. Wie hier het fijne van wil weten kan googelen op “Schumacker arrest”.

Hoe word ik ”kwalificerend buitenlands belastingplichtige”?

Voor de definitieve aangifte (dus niet voor de voorlopige teruggaaf/aanslag) moet u eerst een zogenaamde “inkomensverklaring” van het Finanzamt kunnen overleggen. Het Finanzamt geeft deze verklaring af naar aanleiding van uw aangifte en aanslag (of het ontbreken daarvan) in Duitsland.

Aan de hand van deze verklaring kan worden bepaald of u kwalificeert of niet. (Gemakkelijker kunnen ze het ècht wel maken).

Opmerking: Stelt u zich een gepensioneerde voor, die qua pensioen net wel/net niet voldoet aan de 90% eis en daarom zijn hypotheekrente wel/niet mag aftrekken. Sparen of ontsparen waardoor het fictief rendement (4% van het vermogen) die 10%-grens doet overschrijden, heeft dus grote gevolgen voor onder anderen de hypotheekrenteaftrek.

Ondernemers

Voor ondernemers zijn er spelregels om te bepalen in welk land een inkomen genoten is (o.a. is van belang in welk land een “vaste inrichting” gevestigd is). Mocht niet op voorhand duidelijk zijn dat uw onderneming in Nederland gevestigd is, verwijzen wij u voorlopig naar uw belastingadviseur.

Vermogen

Veel van de nieuwe emigranten hebben ook een inkomen in box 3. Alleen voor enkele vermogenscomponenten betaalt u belastingen in NL: met name onroerend goed dat in Nederland ligt (de 90%-gevallen met een drempelbedrag).

Over uw spaargeld, aandelen, huisje in Spanje etc. betaalt u in Duitsland belastingen (vrijstelling in 2014: 1602 Euro van de genoten rente/dividend voor een echtpaar, de helft voor een alleenstaande)! Als u inkomen uit vermogen heeft moet u zich terdege verdiepen in de materie. Met name (actieve) beleggers zullen hun beleggingsbeleid willen afstemmen op de fiscale gevolgen.

Om misverstanden te voorkomen:
U betaalt belasting in Duitsland: over dividend, rente etc. ter hoogte van maximaal 25% van de feitelijke inkomsten minus de vrijstelling. Ook over de huuropbrengsten van uw huisje in een ander buitenland (tenzij Duitsland ook met dat buitenland een belastingverdrag heeft).
U betaalt alleen belasting in Nederland over het (fictieve) rendement over de waarde van onroerend goed dat in Nederland staat (minus de hypotheekschuld daarop), minus de vrijstelling. (Daarnaast over nog een paar zaken die maar voor weinig mensen relevant zijn).
Het rekenwerk zoals onder “90% of niet?” beschreven, heeft alleen te maken met de vraag of u kwalificeert of niet; en heeft dus niets met de heffing te maken.

Voor wat betreft de Duitse fiscus wordt verwezen naar het
hoofdstuk Duitse Belastingen.

Hoeveel belasting betaalt u in Duitsland?

U betaalt het percentage dat met een progressieve tabel bepaald wordt aan de hand van uw totale inkomen, dus ook over dat deel dat van heffing is uitgesloten in het kader van de voorkoming van dubbele belastingen. Dus u betaalt het percentage dat zou hebben gegolden als heel uw inkomen in Duitsland belast zou zijn, maar uiteraard alleen over de inkomsten die in Duitsland belast worden.

Even afgezien van finesses als eigenwoningforfait, heffingskortingen etc: Iemand met € 100.000 loon uit NL, € 30.000 hypotheekrente, € 40.000 rente-inkomsten en 25.000 inkomen uit Duitse ondeneming, betaalt dus aan belastingen in Nederland over een inkomen van 100.000 – 30.000 = € 70.000.

Hij betaalt in Duitsland over: 25.000 met een tarief dat geldt voor 125.000 (die 30.000 is in Duitsland immers niet aftrekbaar). Dit wordt het “Progressionsvorbehalt” genoemd. Die 40.000 rente-inkomsten worden niet progressief belast, maar tegen een vast tarief van 25% over de feitelijke inkomsten minus de vrijstelling. Voor het geval uw progressieve tarief minder dan 25% is, wordt dat progressieve tarief aangehouden.

Als u nu geschrokken bent omdat u nogal wat rente en dividenden etc ontvangt, lees dan verder op deze pagina. Het valt allemaal wel mee.

Conserverende aanslag

Wat is een conserverende aanslag?
Dat is een voorlopige aanslag die alleen wordt ingevorderd als u binnen 10 jaar na de aanslag uw pensioen of lijfrente buiten de heffing tracht te brengen. Lees verder….

Overig

Belastingverdrag

U kunt hier het belastingverdrag downloaden (en hier het oude verdrag).

De masterscriptie “De nieuwe regeling omtrent kwalificerende buitenlandse belastingplichtigen een verbetering?” van L.A.M. Haans, Universiteit Tilburg Master Fiscale Economie, gaat dieper in op het nieuwe belastingverdrag. Ook de scriptie van Pieter Roos onderwerpt het keuzerecht en de kwalificatie aan een diepgaande beschouwing.

Op het forum staan zeer lezenswaardige discussies over het belastingverdrag en over de 90%-regeling die ook dieper op de materie ingaan. Op de site van de Belastingdienst vindt u uiteraard ook informatie die op uw situatie van toepassing kan zijn (zoeken op “Duitsland” levert veel informatie op).

Met dank aan: Jeroen Thijs, Jan de Voogd en Marc Velthof voor hun uitgebreide inhoudelijke bijdragen.

Invullen belastingbiljetten (Nederlands en Duits) via Lees meer →

De belastingdienst Buitenland (Heerlen) heeft een eigen belastingtelefoon. Het nummer is: 0031 555 385 385.

Heeft u belastingtips voor toekomstige emigranten?